Ag Infheistiú in Éirinn

Tionchar Suntasach Geilleagrach

Sainordú

I mí na Nollag 2014, aistríodh sócmhainní an Chúlchiste Náisiúnta Pinsean (CNP) chuig an gCiste Infheistíochta Straitéisí d’Éirinn (CISÉ). Tá sainordú sainiúil ‘bonnlíne dhúbailte’ ag CISÉ infheistiú a dhéanamh ar bhonn tráchtála agus ar bhealach a cheaptar chun tacú le gníomhaíocht gheilleagrach agus le fostaíocht in Éirinn. Cuireadh Punann Lánroghnach CNP ar fáil don CISÉ lena chur ar a chumas infheistíochtaí a dhéanamh a chomhlíonann an sainordú sin. Leanfar de bhainistíocht na Punainne faoi Threoir – go príomha infheistíochtaí beartais phoiblí in AIB agus i mBanc na hÉireann – laistigh de CISÉ faoi threoir an Aire Airgeadais.

Mar gheall ar shainordú bonnlíne dúbailte CISÉ, tá sé ar an mbeagán cistí saibhreas flaithiúnais ar domhan a bhfuil sainordú aige cur le gníomhaíocht gheilleagrach agus fostaíocht, le cois brabúis tráchtála a sholáthar. Tá sé d’iallach ar CISÉ brabús a ghiniúint san fhadtéarma atá níos mó ná costas fhiachas Rialtas na hÉireann agus tá sprioc feidhmíochta mheántéarmach +4% in aghaidh na bliana socraithe aige.

Straitéis Infheistíochta

I mí na Bealtaine 2015, d’aontaigh Bord GBCN Straitéis Infheistíochta CISÉ, tar éis comhairliúcháin leis an Aire Airgeadais agus leis an Aire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe.

Cé go bhfuil feabhas mór tagtha ar an timpeallacht mhaicreacnamaíoch in Éirinn le blianta beaga anuas agus go bhfuil an fháil atá ar chaipiteal príobháideach méadaithe go mór, tá bearnaí ábhartha fós le brath sa soláthar atá sa mhargadh de mhaoiniú d’earnálacha agus do chuideachtaí agus tá éagsúlacht leathan deiseanna infheistíochta ann fós inar féidir le caipiteal CISÉ, i gcomhar le páirtithe san earnáil phríobháideach, bearnaí a líonadh agus difear mór a dhéanamh do ghníomhaíocht gheilleagrach.

Tá sé tábhachtach go dtacódh infheistíochtaí CISÉ leis na riachtanais infheistíochta atá sa gheilleagar i ndáiríre. Ceapadh go dtiocfadh athrú de réir a chéile ar straitéis infheistíochta tosaigh agus ar dhearadh punainne CISÉ agus go mbeadh solúbthacht agus oiriúnacht ina ngnéithe criticiúla dá shamhail ghnó. Chuige sin, nuair a cuireadh Straitéis Infheistíochta tosaigh CISÉ i gcrích i lár 2015, aontaíodh go ndéanfaí athbhreithniú foirmiúil ar an Straitéis tar éis ocht mí dhéag agus go n-áireofaí leis sin comhairliúchán leis an Aire Airgeadais agus leis an Aire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe. Tá an t-athbhreithniú, ina gcuimsítear breithmheas ar chomh maith is a d'éirigh le sainordú CISÉ go dtí deireadh mhí na Nollag 2016, ar siúl faoi láthair.

Infheistíochtaí in Éirinn

Agus infheistíochtaí a rinne a réamhtheachtaí (CNP) san áireamh, thiomnaigh CISÉ faoi dheireadh 2016 €2.6bn d’infheistíochtaí a thagann lena sainordú infheistíochta. Agus ceangaltais comh-infheisteora ó thríú páirtithe san áireamh, bhí €7.5bn san iomlán tiomnaithe d’Éirinn lena infheistiú.

Caipiteal CISÉ tiomnaithe d’Éirinn faoi Dheireadh 2016

In 2016, thiomnaigh an CISÉ €522m san iomlán do 22 infheistíocht nua (ba é €24m méid na hinfheistíochta ar an meán) ar fud réimse ilghnéitheach cineálacha idirbheartaíochta agus earnálacha.

Infheistíochtaí CISÉ in Éirinn 2016

D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na figiúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú uimhreacha.

Tionchar Geilleagrach

Is mian le CISÉ an chuid is mó dá chaipiteal a leithdháileadh ar earnálacha agus infheistíochtaí tosaíochta mar ar dóichí na tionchair gheilleagracha is fearr agus, lena chois sin, a chinntiú go sásaíonn gach infheistíocht a chuspóirí brabús tráchtála.

San fhadtéarma, tá 80% de chaipiteal CISÉ dírithe ar infheistíochtaí inar dócha na tionchair is airde agus is inbhuanaithe ó thaobh an gheilleagair de. Tá an 20% eile dírithe ar infheistíochtaí a thabharfaidh gnóthachain ghearrthéarmacha gheilleagracha nó a rachaidh i ngleic le teagmhais de dhífheidhmiú margaidh. Ag deireadh 2016, bhí 65% den chaipiteal tiomanta in idirbhearta ardtionchair geilleagracha, agus 35% in idirbhearta ísealtionchair geilleagracha.

Tá difríocht idir an tionchar geilleagrach agus an fhostaíocht a fhaigheann tacaíocht ó infheistíocht CISÉ agus gnáthchaiteachas an Rialtais. Leis an infheistíocht, cuirtear acmhainní poiblí ar ais ag deireadh na tréimhse infheistíochta; ach i gcás caiteachas Rialtais ídítear acmhainní poiblí mar thoradh ar an gcaiteachas. Is féidir caipiteal infheistíochta a chuirtear ar ais a athchúrsáil ansin agus tionscadail tairbhiúla breise a dhéanamh díobh.

Tionchar Geilleagrach CISÉ in 2016

Infheistíocht Fhreagrach

Tá CISÉ tiomanta do bheith ina infheisteoir inbhuanaithe agus freagrach go fadtéarmach agus i mí Iúil 2016 d’fhoilsigh sé a Bheartas Inbhuanaitheachta agus Infheistíochta Freagraí, ag lua arís a thiomantais feidhmiú go dtí na caighdeáin domhanda is airde. Mar infheisteoir freagrach, tuigeann CISÉ go gcuirtear rioscaí agus deiseanna i láthair le cúinsí Comhshaoil, Sóisialta agus Rialachais (CSR) agus go mbeidh siad le bainistiú ar fud na bPunann Éireannach agus Domhanda araon. Tá raon seirbhísí á gcur i bhfeidhm ag CISÉ chun cuidiú le cur i bhfeidhm a Bheartais Inbhuanaitheachta agus Infheistíochta Freagraí. Ina measc sin bhí anailísíocht phunainne agus seirbhísí úinéireachta gníomhaí don Phunann Dhomhanda mar aon le seirbhísí chun cuidiú le forbairt creat CSR le haghaidh Phunann na hÉireann.

Tá cosc ar infheistíocht i gcuideachtaí a bhfuil baint acu le cnuas-mhuinisin agus mianaigh fhrithphearsanra a dhéanamh faoin Acht um Chnuas-Mhuinisin agus Mianaigh Fhrithphearsanra, 2008. In 2016, glacadh cinneadh infheistíochta dídhílsiú ó chuideachtaí a raibh baint acu le tobac a tháirgeadh ar an mbunús go raibh na rioscaí a bhain le déanamh tobac i bhfad níos measa ná aon toradh tráchtála a d’fhéadfaí a fháil ar ais go fadtéarmach. Cuireadh an dídhílsiú sin i gcrích i mí na Nollag 2016. Tá athbhreithniú á dhéanamh ar an tsaincheist maidir le cibé ar cheart tuilleadh catagóirí infheistíochta a fhágáil amach as CISÉ, go háirithe cuideachtaí breosla iontaise nó fothacair de chuideachtaí mar sin. Ba cheart a thabhairt faoi deara go bhfuiltear chun gach infheistíocht sa Phunann Dhomhanda a réadú de réir mar a mhéadóidh CISÉ a thiomantas infheistíochta in Éirinn

Feidhmíocht agus Punann

Tuairiscítear feidhmíocht ar dhá leibhéal, (i) an Phunann Lánroghnach, an infheistíocht a bhfuil freagracht ar GBCN aisti, agus (ii) an Phunann faoi Threoir – infheistíochtaí beartais phoiblí a dhéantar faoi threoir an Aire Airgeadais.

Punann Lánroghnach

Ghnóthaigh an Phunann Lánroghnach toradh +2.9% in 2016 agus tá toradh +2.1% ginte aici gach bliain ó thráth a tionscanta an 22 Nollaig 2014. Mhéadaigh luach na Punainne Lánroghnaí faoi €225m go €8.1bn in 2016.

Ba é 6.4% toradh Phunann na hÉireann in 2016 agus ba é 2.2% toradh na Punainne Domhanda. Bhain Punann na hÉireann tairbhe go príomha as méaduithe digite dúbailte ar an luacháil a rinneadh ar roinnt dá hinfheistíochtaí caipiteal fiontair. D’fhág infheistíochtaí móra airgid agus ioncaim sheasta na Punainne Domhanda, ar aon dul le dálaí sa mhargadh, torthaí infheistíochta a bhí íseal nó a bhí diúltach de bheagán, agus d’éirigh go maith tríd is tríd le gnáthscaireanna agus le sainorduithe dearbhthoraidh.

I mí Iúil 2016 thosaigh GBCN ag cur Straitéis Aistrithe Punainne Domhanda mheántéarmach ar fiú €6.6bn í i bhfeidhm, a chiallóidh go mbeidh CISÉ in ann aistriú mar phunann leachtach atá á bainistiú go coimeádach ó phunann dhomhanda den chuid is mó go dtí Punann na hÉireann, de réir mar a chuirtear i bhfeidhm agus mar a tharraingítear anuas deiseanna infheistíochta in Éirinn. Is é an cuspóir foriomlán a chinntiú go mbíonn airgead ar fáil faoi mar is gá d’infheistíochtaí Éireannacha i rith tréimhse tháscach ceithre go cúig bliana, agus ionchur suntasach a dhéanamh i dtreo chuspóir brabúis infheistíochta CISÉ.

Ceapadh an Straitéis le cur chuige infheistíochta ilstraitéise d’aicme sócmhainní éagsúla ar riosca íseal a chruthú, ag infheistiú thar ghnáthscaireanna, ioncam seasta, réitigh chreidmheasa agus ilstraitéise agus sainorduithe dearbhthoraidh trí bhainisteoirí sócmhainní domhanda seachtracha ar ardchaighdeán.

Bainisteoirí na Punainne Domhanda ag Deireadh 2016

*Infheistíochtaí oidhreachta CNP (14 bhainisteoir).

D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na figiúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú uimhreacha.

Soláthraíonn coimeádaí domhanda CISÉ, BNY Mellon, seirbhísí coimeádta agus idirbheartaíochta do GBCN. Tá BNY Mellon freagrach as socrú idirbheartaíochta agus sealbhaíocht scartha shócmhainní na margaí poiblí faoi úinéireacht dhíreach CISÉ.

Leithdháileadh Shócmhainní na Punainne Lánroghnaí ag Deireadh 2016

D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na figiúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú uimhreacha.

Punann faoi Threoir

Baineann na figiúirí sa chuid seo le hinfheistíochtaí CISÉ amháin agus ní áirítear leo infheistíochtaí beartais phoiblí in institiúidí airgeadais na hÉireann a rinne an tAire Airgeadais tríd an Státchiste.

Le linn na géarchéime airgeadais, d’infheistigh CNP suim iomlán €20.7b in AIB agus i mBanc na hÉireann faoi threoir an Aire Airgeadais agus ar chúiseanna beartais phoiblí. Aistríodh na Sócmhainní chuig CISÉ nuair a bunaíodh é.

Ag deireadh 2016 ba é a bhí sa Phunann faoi Threoir:

Ag deireadh 2016, 99.9% agus 13.9% faoi seach scairshealbhú CISÉ in AIB agus Banc na hÉireann. Ós rud é nach bhfágann sealúchas scaireanna in AIB ach 0.1% de chomhlúthacht shaor, d’iarr GBCN ar chomhlacht seachtrach airgeadais chorparáidigh luach neamhspleách cóir margaidh a sholáthar amhail an 31 Nollaig 2016 d’fhonn an infheistíocht sin a luacháil ar aon dul le prionsabail chuntasaíochta a nglactar go ginearálta leo.

Bhí luacháil €12.9bn ag an bPunann faoi Threoir ag deireadh 2016. B’ionann a thoradh in 2016 agus -7.9%. Ag eascairt ón €20.7bn infheistithe in AIB agus Banc na hÉireann, is ionann torthaí airgid ar infheistíochtaí go dáta agus €6.4bn agus b’ionann luachálacha infheistíochta ag deireadh 2016 agus €12.7bn, rud a thug an t-iomlán (ioncam agus luach) go dtí €19.0bn.

Punann faoi Threoir ag Deireadh 2016

D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na figiúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú uimhreacha.