Punann Éileamh Chasta agus Ilghnéitheach a Bhainistiú

Éilimh Chliniciúla a réiteach

Seirbhísí Máithreachais – Tosaíocht Bainistíochta Riosca

Costais Dlí a Laghdú

Bainistíocht Riosca a Fheabhsú

Tá GBCN sainithe mar an Ghníomhaireacht um Éilimh ar an Stát (GÉS) nuair atá sí ag bainistiú éilimh in éadan an Stáit agus údaráis Stáit agus ag tabhairt faoi fheidhmeanna gaolmhara bainistithe riosca chun costais dlíthíochta in éadan an Stáit amach anseo a laghdú.

Clúdaíonn sainchúram GÉS rioscaí um dhíobháil phearsanta agus dochar do réadmhaoin tríú páirtí agus éilimh a bhaineann le 139 údarás Stáit lena n-áirítear an Stát féin, Airí Rialtais, an tArd-Aighne, Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, an earnáil chúraim sláinte dheonaigh, an Garda Síochána, Seirbhís Phríosúin na hÉireann, Óglaigh na hÉireann agus scoileanna pobail agus cuimsitheacha. Bainistíonn sí costais tríú páirtí a eascraíonn ó Bhinsí Fiosrúcháin áirithe agus éilimh le haghaidh costais dhlíthiúla ag páirtithe a bhfuil agra déanta go rathúil acu ar an Stát maidir le díobháil phearsanta agus caingne eile a bhaineann le díobháil neamhphearsanta.

Bainistíocht Éileamh agus Dlíthíochta

Is é cuspóir bainistíochta éileamh GÉS, agus í ag feidhmiú ar son leas is fearr na gcáiníocóirí i nithe a bhaineann le dlíthíocht díobhála pearsanta agus damáiste réadmhaoine, feidhmiú go cothrom agus go heiticiúil ina gnóthaí le daoine a d’fhulaing gortuithe agus/nó damáiste agus a ghlacann caingean dlí in aghaidh an Stáit nó comhlachtaí Stáit, agus lena dteaghlaigh. I gcásanna ina dtagann imscrúdú GÉS ar an gconclúid go dtiteann cuid den dliteanas nó an dliteanas ar fad ar an údarás ábhartha Stáit, féachann sí le héilimh a réiteach go gasta agus ar théarmaí córa réasúnacha. Má mheasann sí nach dtiteann aon dliteanas ar an Stát, is é beartas GÉS leas a bhaint as gach acmhainn is gá chun cosaint ar na héilimh sin.

Éilimh Ghníomhacha ag Deireadh 2016

Bhainistigh GÉS 8,898 éileamh gníomhach le dliteanas measta gan íoc €2.2bn ag deireadh 2016.

B’ionann éilimh seirbhísí máithreachais agus €1.09bn nó 65% den dliteanas measta gan íoc iomlán d’éilimh chliniciúla ag deireadh 2016. Baineann an dliteanas measta ard a bhaineann le héilimh maidir le seirbhísí máithreachas go príomha leis an gcostas ard ar chásanna naíonán le gortú inchinne tubaisteach a réiteach.

Cuireann an dliteanas measta iomlán gan íoc €2.2bn Cinneadh na Cúirte Achomhairc in Gill Russell v Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte san áireamh, agus lorg GÉS cead chun Achomharc a dhéanamh leis an gCúirt Uachtarach ina dhiaidh. Dheimhnigh an Chúirt Achomhairc gur cheart go mbeadh 1% mar Fhíor-ráta Toraidh maidir le ríomh damáistí cúraim speisialta sa todhchaí. Dheimhnigh sí chomh maith gur cheart go mbeadh 1.5% mar Fhíor-ráta Toraidh maidir le gach caillteanas tairbhiúil. Ba é 3% an Fíor-ráta Toraidh a úsáideadh roimhe sin chun méid an dliteanais mheasa gan íoc a ríomh. Dhiúltaigh an Chúirt Uachtarach, ina cinneadh an 1 Feabhra 2017, Cead chun Achomhairc a thabhairt ar chinneadh na Cúirte Achomhairc.

Fuair GÉS 2,889 éileamh nua agus réitigh sí 2,306 éileamh in 2016. Spreagadh an méid éileamh nua ginearálta a fuarthas ag éilimh chaingne mhóra agus, go príomha, an líon ard éileamh a bhaineann le sláintíocht de chuid príosúnach i gcillíní atá á ndéanamh ag príosúnaigh reatha agus ag iarphríosúnaigh in éadan Sheirbhís Phríosúin na hÉireann. Tá méadú mór ar an líon éileamh a fuarthas ó 2014 mar gheall air sin. I gcodarsnacht leis sin, tá an líon éileamh cliniciúil nua fanta mórán mar a chéile. Baineann an méadú ar an líon éileamh sna blianta níos luaithe, a chonacthas in 2012 agus 2013, go príomha, le dlíthíocht simfiseatóime.

Ba é an glanchostas ar éilimh ghníomhacha leanúnacha a réiteach agusa bhainistiú in 2016 €251.5m i gcomparáid le €221.7m in 2015. Léiríonn táirgeacht 2016 coigilteas 8.8% i gcoinne an mheasúnaithe achtúirigh neamhspleách de €275.7m.

Éilimh Chliniciúla a réiteach

Réitíonn GÉS formhór na n-éileamh trí shocraíocht a idirbheartú, go díreach le foireann dlí an ghearánaí nó trí phróiseas eadrána: Socraítear 98% de chásanna faillí cliniciúla a láimhseálann GÉS gan gá le héisteacht cúirte chonspóidte. I rith 2016, chinn na cúirteanna i bhfabhar GÉS sna trí éileamh chliniciúla a conspóideadh sa chúirt.

Athchóirithe Reachtúla agus Éilimh Chliniciúla á Réiteach

San Acht um Rialáil Seirbhísí Dlí, 2015 tá trí fhoráil shuntasacha le cuidiú le cásanna faillí cliniciúla a bhainistiú agus líon na gcásanna a théann chun trialach a laghdú. Ba iad sin:

• Foráil le haghaidh cumhacht Aireachta le rialacháin a dhéanamh le haghaidh Prótacal Réamhchaingean le cumarsáid thráthúil a éascú idir an gearánaí agus an cosantóir agus na saincheisteanna atá san aighneas a shainaithint go luath le socraíocht luath a spreagadh.
• Foráil nach hionann leithscéal ó chleachtóir leighis agus admháil dliteanais.
• Méadaíodh tréimhse Reacht na dTréimhsí le héileamh cliniciúil a dhéanamh ó dhá bhliain go trí bliana ó dháta an teagmhais ab údar leis an éileamh nó ó dháta an eolais (más moille)

Táthar ag súil go dtabharfar na rialacháin do Phrótacail Réamhchaingean isteach do chásanna faillí leighis in 2017.

Tabharfaidh an tAcht um Dhliteanas Sibhialta (Leasú), nuair a achtaítear ina dhlí é, cumhacht do na cúirteanna, mar mhalairt ar chnapshuim damáistí a bhronnadh, chun na horduithe íocaíochta tréimhsiúla comhthoiliúla agus neamh-chomhthoiliúla a dhéanamh le páirtithe díobhálaithe i gcásanna díobháil thubaisteach ina bhfuil gá le cúram buan fadtéarmach. Tá an Bille an-tábhachtach do theaghlaigh naíonán a bhfuil gortú inchinne tubaisteach ag gabháil dóibh ar tharla a ngortuithe mar thoradh ar imeacht faillí cliniciúla.

Costas na nÉileamh a Réitíodh

Tá roinnt beart déanta ag GÉS le táillí dlí a bhaineann le héilimh a laghdú. Áirítear leo:

• Painéil abhcóidí agus dlíodóirí GÉS a cheapadh le soláthar a dhéanamh le haghaidh tairiscintí iomaíocha seirbhísí dlí do GÉS.
• Scrúdú géar ar chostais ionadaithe dlí gearánaithe agus an laghdú is mó agus is féidir a lorg trí idirbheartaíocht nó, más gá, trí chinneadh Máistir Fómhais.
• Ranníocaíochtaí tríú páirtithe/comhchosantóra a lorg.

De thoradh na mbeart sin tharla laghdú suntasach ar mheánchostais a bhaineann le héilimh chliniciúla in 2014, 2015 agus 2016 i gcomparáid leis an dá bhliain roimhe sin. Bhí socrú líon cásanna faoi ghortú tubaisteach naíonán trí Orduithe Íocaíochta Tréimhsiúla ina ghné shuntasach freisin i dtitim na meánchostas éileamh cliniciúil i dtéarmaí airgid thar an tréimhse seo – ar ndóigh, sna cásanna seo, leanfar le híocaíochtaí leanúnacha do na gearánaithe i mblianta amach anseo.

Tá meánchostas na n-éileamh ginearálta méadaithe sna cúig bliana ó 2012, beag beann ar na bearta a rinne GÉS chun costais dlí a laghdú. Tharla sé sin mar gheall ar an líon níos mó éileamh tromchúiseach atá á socrú, le haird ar thionchar aosaithe na punainne, go háirithe éilimh a bhaineann le Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte.

Costas na nÉileamh a Réitíodh 2012-2016

Caingne Móra

Tá GÉS ag bainistiú roinnt caingne móra éagsúla in éadan an Stáit. Bainistítear gach caingean mhór trí thagairt do shainstraitéis dhlíthiúil lena chinntiú go gcoinnítear dliteanas an Stáit ag an leibhéal is ísle is féidir.

Éilimh Ghníomhacha ar Chaingne Móra

An tAonad um Chostais Dlí

Bunaíodh Aonad um Chostais Dlí (ACD) laistigh de GÉS in 2013 chun déileáil le costais tríú páirtí a eascraíonn ó Bhinsí Fiosrúcháin áirithe (Binsí Fiosrúcháin Mahon, Moriarty, Morris agus Smithwick). In 2015 leathnaigh an Rialtas freagrachtaí ACD go bainistíocht gach costais dhlíthiúil maidir le héilimh in éadan an Stáit.

Déantar scrúdú cúramach ar leibhéal na gcostas dlí a íoctar le hionadaithe dlí na ngearánaithe agus, nuair is féidir é, déanann GÉS iarracht an laghdú is mó agus is féidir a bhaint amach ar chostais dlí trí idirbheartaíocht. Mura n-éiríonn le GÉS leibhéal na gcostas dlí a íocfar le hionadaithe dlí na ngearánaithe a aontú, is é an Máistir Fómhais a dhéanfaidh an cinneadh sin.

In 2016, shocraigh GÉS 284 bille costais. B’ionann an méid iomlán a éilíodh agus €49.2m. Socraíodh na billí seo ar chostas €27.2m – laghdú 45% ar an méid a éilíodh. Comhaontaíodh na héilimh seo go léir gan an gá le cáin, ag seachaint mar sin moill i socrúcháin agus muirir dhleachta stampála ag 8% den dámhachtain faoi cháin.

Bainistíocht Riosca

Is é cuspóir bainistíochta riosca GÉS cláir oibre riosca dírithe ar dhíobháil phearsanta agus ar dhamáiste réadmhaoine a chur i bhfeidhm chun riosca dlíthíochta a mhaolú, in údaráis Stáit agus i bhfiontair chúraim sláinte, d’fhonn costais dlíthíochta in aghaidh an Stáit amach anseo a laghdú. Is mór an “chruinne riosca” a dhéanann an Stát a shlánú agus a ndéanann GÉS bainistiú uirthi. Mar shampla, cuimsíonn sé breis agus 200,000 fostaí de chuid an Stáit agus úsáideoirí uile na seirbhísí cúram sláinte poiblí (déanann cúram sláinte poiblí teagmháil leis an bpobal thart ar 7 milliún uair in aghaidh na bliana). Cuimsíonn sé freisin seirbhísí poiblí lena ngabhann gníomhaíochtaí riosca níos airde de bharr a gcineáil, amhail cúram cliniciúil a sholáthar in ospidéil, pearsanra Óglaigh na hÉireann atá ar oibríochtaí thar lear, baill den Gharda Síochána atá ar dhualgas oibríochtúil, cigireachtaí custaim, seirbhísí práinnfhreagartha agus coimeád príosúnach.

Díríonn clár GÉS um bainistíocht riosca chliniciúil ar chomhoibriú le bainisteoirí riosca agus le pearsanra eile i bhfiontair chúram sláinte chun tacú le sábháilteacht othar. Díríonn an clár bainistíochta riosca ar chomhairle agus tacaíocht a chur ar fáil d’údaráis Stáit agus d’fhiontair chúraim sláinte maidir le struchtúir bainistíochta riosca, cothabháil foirgneamh, sábháilteacht dóiteáin, sláinte agus sábháilteacht agus bainistíocht comhshaoil.

Éilimh ar Chostais Dlí a Socraíodh in 2016

D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na figiúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú uimhreacha.

Riosca Cliniciúil

Is tosaíocht bhainistíochta riosca iad seirbhísí máithreachais laistigh den chlár um bainistiú riosca chliniciúil. I rith 2016, lean GÉS lena hathbhreithniú ar thrí ospidéal máithreachais agus 16 aonad máithreachais eile. Rinneadh iarracht san athbhreithniú sin comparáid agus codarsnacht a dhéanamh idir na hospidéil agus na haonaid mháithreachas ó thaobh na bainistíochta riosca.

I measc gníomhaíochtaí suntasacha eile i leith bainistíocht riosca chliniciúil in 2016 bhí an méid seo a leanas:

• Rannpháirtíocht leis an bhFóram Riosca Chliniciúil a bunaíodh i gcomhar le Stiúrthóireacht Náisiúnta Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, agus cruinnithe rialta le príomhpháirtithe leasmhara eile lena n-áirítear an tÚdarás um Fhaisnéis agus Cáilíocht Sláinte, comhlachtaí oiliúna iarchéime, lucht na hardbhainistíochta agus foireann ospidéil ar an líne thosaigh.
• Ceapadh agus soláthar cúrsaí riosca chliniciúil ag an leibhéal fochéime do Choláiste Ríoga Lianna na hÉireann agus Scoil Leighis Choláiste na Tríonóide.
• Rinneadh anailís ar éilimh dlí-liachta dhúnta maidir le pairilis cheirbreach i rith 2016. Cuirfear torthaí na hanailíse seo ar fáil, ar bhonn “ceachtanna foghlamtha”, do pháirtithe leasmhara ábhartha le gur féidir foghlaim chuí a chur i bhfeidhm le himeachtaí comhchosúla a bheadh ina gcúis le níos mó éileamh a chosc, chomh fada agus is féidir

Riosca Fiontair

Gach bliain ceapann GÉS clár oibre bainistíochta riosca le cabhrú le húdaráis Stáit le forbairt agus cur i bhfeidhm beartais agus nósanna imeachta maidir le bainistíocht riosca. I measc gníomhaíochtaí suntasacha i leith bainistiú riosca fiontair in 2016 bhí an méid seo a leanas:

• D’fhoilsigh GÉS mór-athbhreithniú ar ionsaithe príosúnaithe in Éirinn ar fhoireann príosúin oibríochtúla. Cuireadh tús leis an athbhreithniú in 2015, tar éis roinnt ionsaithe fisiciúla foréigneacha a rinne príosúnaithe ar fhoireann Sheirbhís Phríosúin na hÉireann. Rinneadh scrúdú san athbhreithniú ar eachtraí ionsaí lena gcúis bhunaidh a fháil amach, le trácht a dhéanamh ar an bhféidearthacht go dtarlóidh siad arís sa todhchaí agus chun moltaí a dhéanamh maidir le feabhsúcháin. Ghlac Seirbhís Phríosúin na hÉireann le tuarascáil GÉS ina hiomláine.
• Sheol GÉS, i gcomhar leis an Údarás Sláinte agus Sábháilteachta agus Líonra Bainistíochta ar an Strus a Leanann Teagmhais Chriticiúla Éireann, creat nua nuálach ar líne chun sláinte agus sábháilteacht shíceolaíoch a chosaint i ngrúpaí gairme oibrithe ar dóchúil go mbeidís nochta le heachtraí tromchúiseacha mar chuid dá gcuid oibre. Cuireann an creat aiseolas ar fáil maidir le strusairí san ionad oibre, folláine shíceolaíoch fostaithe agus nochta le heachtraí tromchúiseacha san ionad oibre. Tugann sé treoir struchtúrtha freisin a chuireann ar chumas eagraíochtaí plean gníomhaíochta a fhorbairt chun na strusairí seo a mhaolú.